Dzień dobry!
W Wojewódzkim Konkursie Języka Polskiego dla Młodzieży Gimnazjalnej (część I etapu rejonowego) dzieci miały do słowa wtóry dopisać trzy wyrazy pokrewne. Polecenie sprawiło kłopot uczniom i ich nauczycielom. Czy wtórować, zawtórować, wtór (?) zaliczyć można do rodziny słowa wtóry? Przyznam, że byłabym skłonna tak uczynić. A wtórność? Zastanawiający jest fakt, dlaczego tak wymyślny (przestarzały) wyraz podano. A może przesadzam?
Z poważaniem
Hanna

Witam Szanownych Językoznawców.
Jak powinno się odmieniać nazwiska typu Fenix czy Brix i imiona typu Max? Czy przez -x pisane są tylko w mianowniku, a w pozostałych przypadkach, kiedy dochodzą polskie końcówki, w miejsce x pojawia się ks? Jeśli tak, to czy zasada ta dotyczy wszystkich nazw własnych?
Dziękuje i pozdrawiam.
Anna

Chciałbym zapytać o pewne niekonsekwencje pojawiające się w waszych odpowiedziach dotyczących odmiany nazwisk zakończonych na -x. W odpowiedzi zatytułowanej Cezex… czytamy: „Po drugie zaś, inne słowa zakończone literą x, w szczególności nazwiska, nadal trzeba odmieniać po staremu, np. Rex, Rexa, Rexowi, Rexem, ale Reksie (przykład przytoczony w komunikatach Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN, nr 2 z 2001 roku)”. Natomiast w odpowiedzi Lex Pani K. Sobolewska radzi odmieniać nazwisko Hendrix – Hendriksa. Jak więc należy odmieniać nazwiska zakończone na -x?

Jaki jest zakres reguły dotyczącej spolszczania spółgłoski x do postaci ks? Są przypadki gramatyczne, w których spolszczanie imion, nazwisk itp. jest konieczne ze względów fonetycznych (miejscownik typu Niksie), choć może to rodzić wątpliwości co do oryginalnego brzmienia. Po co natomiast zapisywać x jako ks nawet wówczas, gdy nie zachodzi wymiana s do ś? Skąd wtedy wiedzieć, czy chodzi np. o G. Luksa, malarza, czy o G. Luxa, oświetleniowca – tylko z kontekstu? Czy reguła dotyczy też głosek y (w funkcji j) i v?

Kiedy należy pisać Europa zachodnia, a kiedy Europa Zachodnia? W Nowym słowniku ortograficznym PWN na s. XLI podano wyjaśnienie: „Europa Zachodnia = państwa Europy zachodniej wchodzące w skład UE”. Przeglądając hasło „Europa. Archeologia, historia” w encyklopedii w witrynie PWN, zauważyłam, że określenie Europa Zachodnia stosowane jest, gdy mowa o okresie po 1945. W tekście dotyczącym lat wcześniejszych występuje tylko zachodnia Europa. Czy można to uznać za wskazówkę?

Bardzo proszę o wyjaśnienie, jak należy rozumieć zasady urzędowe, o których wspomniano w tekście dostępnym na Państwa stronie, pod adresem https://sjp.pwn.pl/zasady/341-87-5-Kropka-w-pisowni-dat;629747.html. W całej korespondencji wychodzącej z mojej spółki posługujemy się konwencją zapisu daty 0000-00-00 (rok-miesiąc-dzień), czy jest to błędne?

1. Jak powinno się pisać imię i nazwisko rosyjskiego łyżwiarza startującego w barwach Polski: Dmitri/Dmitrij/Dimitrij/DymitrijKhromin/Chromin?

2. Być może wiecie Państwo, jak wygląda od strony praktycznej nadawanie polskiego obywatelstwa osobie pochodzącej z kraju posługującego się innym alfabetem. Czy respektowane są zasady opisane tu https://sjp.pwn.pl/zasady/X-Transliteracja-i-transkrypcja-slowianskich-alfabetow-cyrylickich;629693.html, czy też wszystko zależy od urzędnika?

Czy istnieje w języku polskim czasownik zapodawać?

„Nowy słownik ortograficzny PWN” podaje regułę dotyczącą pisowni wyrażeń przyimkowych. M.in. jest tam napisane tak: „wyrażenia przyimkowe to połączenia przyimków z rzeczownikami lub przysłówkami, liczebnikami i zaimkami”. Przyjąłem, że to, co występuje po przyimku, jest którąś z wymienionych części mowy (przynajmniej w sensie historycznym), i… mam spore trudności, kiedy próbuję domyślić się, jakimi częściami mowy są (w oderwaniu od przyimka):
1. po angielsku, z angielska
Angielski mógłby być rzeczownikiem lub przymiotnikiem, ale w żadnym z przypadków nie występują formy angielsku, angielska. Nie wiem też na pewno, czy po słowie po występuje celownik (pytanie brzmiałoby: po JAKIEMU mówisz?, więc chyba jednak celownik).
2. z wysoka, z wyższa, bez mała, z grubsza, z wolna, po prostu, po staremu
Jeśli wysoko czy wolno to przysłówki, to skąd forma dopełniacza? Czy zatem są to przysłówki, czy coś innego? Jaka będzie forma podstawowa? Wysoko? Grubszo? Myślę, że nie grubszo, ale jeśli nie grubszo, to co? Gdyby to był przymiotnik gruby i jego stopień wyższy grubszy, to mielibyśmy z grubszego.
Proszę o wytłumaczenie tych zawiłości.
Serdecznie pozdrawiam i dziękuję.